Het afgelopen jaar heb ik steeds meer interesse ontwikkeld voor de communicatie van wetenschap. Het uitleggen van soms moeilijke wetenschap aan een lekenpubliek is een ware kunst. Hoe maak je een wetenschappelijk onderzoek visueel aantrekkelijk en houdt je de aandacht van een publiek vast? Dat is iets waar ze bij het TV programma Atlas van de NTR alles van af weten. Dankzij de VWN kreeg ik de mogelijkheid om de redactie van Atlas te ontmoeten en de opname van een aflevering bij te wonen. Heb jij net als ik altijd al een kijkje achter de schermen willen nemen bij het maken van een televisieprogramma, lees dan snel verder!
TV-maken is teamwork
Het bezoek aan Atlas was voor mij een ware eyeopener. “Redacteur” en “Regisseur” waren in mijn hoofd maar vage begrippen en als kijker krijg je niets mee van het nodige voorwerk voor een goed TV-programma. In mijn hoofd waren daardoor presentatoren dus een soort alwetende entiteiten die uit zichzelf altijd de perfecte vragen kunnen stellen. In de werkelijkheid is wat je op TV ziet een samenkomst van perfect afgestemd teamwork.
Hoe wordt een interessant TV-item gemaakt?
“Actualiteit door de ogen van de wetenschap”, dat is het idee achter het TV programma Atlas. Elke week worden er door de redactie actuele onderwerpen gekozen. Bij een onderwerp moet er een interessante wetenschappelijke invalshoek gevonden worden, denk bijvoorbeeld aan een item over het ontstaan van blessures in de week dat het WK in Qatar begint. De redacteur verzamelt informatie over het item en kijkt of er een deskundige is die over het onderwerp geïnterviewd kan worden.
De regisseur gaat vervolgens aan de slag met het voorwerk wat door de redacteur is gedaan. De taak van de regisseur is om met het aangeleverde onderwerp een audio visueel aantrekkelijk item te creëren. Als je 10 minuten lang een gesprek tussen twee mensen die op een stoel in een studio zitten uitzend, verlies je al snel de aandacht van de kijkers. Daarom nemen ze bij Atlas reportages op waarbij een wetenschapper on-site laat zien hoe in de praktijk hun onderzoek wordt gedaan. Bij een stuk over de invloed van stikstof op de longfunctie was er bijvoorbeeld naast een gesprek in de studio ook een reportage waarbij fietsend stikstof metingen op Utrecht Science Park werden gedaan. Bij hetzelfde item werd er gebruik gemaakt van een tablet in de studio, hierop kon de wetenschapper tekenen hoe fijn stof de longen binnenkomt. Door het veranderen van locatie en het gebruik van een interactieve tablet wordt de aandacht van de kijker vast gehouden.
3,2,1 actie!
Tijdens ons bezoek aan Atlas hebben we mogen zien hoe de studio opnames worden gemaakt. We kregen eerst een tour door de media trailer. Deze trailer zag er van binnen uit als een surveillance trailer van de FBI, met lange bureaus waar mensen met headsets zitten achter tientallen beeldschermen. Het doel van dit team was om de aflevering te voorzien van goed geluid en soepele camera overgangen. Ook werden de afbeeldingen die op beeldschermen in de studio te zien zijn hier geregeld, denk aan een foto van een snelweg of een boerderij bij het stikstof item. Best grappig, net als in films gebruikte ze in de media trailer ook instructies met aftellen (“Camera 2 in 3,2,1”).
De opname konden we bijwonen via een live video verbinding met de studio. Alles zag er al helemaal uit zoals je het op TV zou zien. Het was dus ook wel gek toen Petra Grijzen na het bedanken van de wetenschapper zei “Kunnen we de introductie nog een keer op nieuw doen?”. Dit kan omdat het programma semi-live wordt opgenomen. Ze nemen dus eerst het hele interview op en doen dan bepaalde stukjes nog een keer opnieuw als ze vonden dat die niet helemaal lekker liepen. Het semi-live opnemen van een TV-programma is goedkoper en het geeft ook rust aan de wetenschapper die te gast is.
Een gezellige sfeer
Bij het item over bijstanders gedrag bij De Wereld Draait Door zei een van de medewerkers “mevrouw Grijzen” tegen de Atlas presentatrice, waarop ze in de lach schoot “niemand hoeft hier mevrouw tegen me te zeggen hoor!”. Naast de ontspannen sfeer in de studio waren de mensen die bij de redactie werkte ook sociaal. Na de opnames gingen we gezellig borrelen ter afsluiting.
Ben je ook enthousiast geworden over het Atlas? Kijk dan aankomende woensdag om 13.20 uur naar de nieuwe aflevering op NPO 2.
Dit is tevens het laatste seizoen van Atlas, volgend jaar zullen de programma makers verder gaan met het programma Focus.
Geschreven door Esther
Leuke blog Esther, goed dat je mee bent gegaan! Zijn er meer studenten die lid zijn van de VWN?
Hey Carolien, nog bedankt voor het organiseren van deze leuke middag! Ik ben er wel een paar tegen gekomen en ik raad het medestudenten die geïnteresseerd zijn in wetenschapsjournalistiek ook zeker aan om lid te worden 🙂